Một trong những điểm mới quan trọng nhất của Luật Đất đai 2024 là bỏ khung giá đất cũ. Thay vào đó, bảng giá đất được xác định ”sát với thị trường” căn cứ trên mục đích, thời hạn sử dụng đất, thông tin đầu vào, các yếu tố khác ảnh hưởng… Đây còn là căn cứ để tính tiền sử dụng, thuê, thuế sử dụng đất, thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tính lệ phí quản lý, tiền phạt, bồi thường khi vi phạm trong lĩnh vực đất đai và giá khởi điểm để đấu giá.
Nhiều ý kiến được đưa ra, bảng giá đất mới sẽ tác động tới giá bất động sản bởi khi bảng giá đất sát với giá thị trường thì sẽ kéo ngân sách liên quan đất đai như chi phí giải phóng mặt bằng, đền bù thu hồi đất, thuế phí liên quan đến đất đều tăng.
Theo báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ mới đây của Bộ Xây dựng, Bộ tính toán rằng chi phí sử dụng đất của các dự án bất động sản dự kiến sẽ tăng lên khá nhiều khi áp dụng giá đất năm 2024.
Bởi khi bảng giá đất mới sát với giá thị trường sẽ làm tăng chi phí liên quan đất đai như chi phí giải phóng mặt bằng, đền bù thu hồi đất; thuế, phí liên quan đến đất đai tăng… Bảng giá đất tăng còn ảnh hưởng đến thị trường, có thể sẽ có tác động dây chuyền, kích hoạt mặt bằng giá bất động sản.
Bộ Xây dựng cũng nhận định, có thể thấy việc áp dụng bảng giá đất theo quy định mới sát với giá thị trường tại một số địa phương với xu hướng điều chỉnh tăng so với trước đã làm tăng chi phí đầu tư xây dựng, tăng giá thành, giá bán bất động sản, nhà ở của các dự án lên khá nhiều. Qua khảo sát sơ bộ một số dự án cho thấy do điều chỉnh giá đất đã làm tăng giá bán nhà ở, bất động sản lên 15 – 20% so với trước đó.
Bàn luận về vấn đề này, GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, chắc chắn giá bất động sản có xu hướng tăng, tuy nhiên giá sẽ mang tính chất ”ảo” nhiều hơn thật.
”Khi giá tăng, người sở hữu bất động sản sẽ không muốn bán mà tiếp tục chờ lên giá nữa. Như vậy, giao dịch thực tế không tăng, thậm chí có thể giảm dẫn đến tính thanh khoản thị trường trở nên thấp”, GS Võ nhận định.
Vị chuyên gia chia sẻ thêm, năm ngoái, các nguồn vốn vào thị trường bất động sản đều tắc nghẽn, khiến nhà đầu tư rơi vào tình trạng kẹt vốn, cắt lỗ. Đến thời điểm này, họ đang tìm cách để kích giá ảo của bất động sản, thu lãi cao hơn nhằm bù lại các khoản bị lỗ từ trước đó. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến giá bất động sản tăng ”đột biến” trong thời gian vừa qua.
Trước tình hình giá bất động sản tăng quá cao như vậy, thị trường xuất hiện một ”cuộc chiến” giữa bên cung và bên cầu, tức là một nhóm người (một cộng đồng) đã kêu gọi dừng mua, chờ hạ giá thì mới giao dịch. Nếu tình trạng này tiếp tục diễn ra, tính thanh khoản của thị trường sẽ càng bị hạn chế, thị trường có thể bị ”đóng băng”, GS Võ cho hay.
Qua đó, nhằm tránh việc tăng giá ”sốc”, ổn định thị trường bất động sản, vị giáo sư kiến nghị cần phải xây dựng một lộ trình tăng bảng giá đất phù hợp. Về nguyên tắc, bảng giá đất của Nhà nước vẫn phải theo giá thị trường, có thể cao nhưng Chính phủ phải có chính sách giảm giá đất đầu vào của các dự án đầu tư; cùng với đó là cải cách về thuế bất động sản. Kết hợp cả 2 biện pháp này, giá đất sẽ tiệm cận với thị trường nhanh hơn nhưng vẫn ở mức được cho là phù hợp.
